Sevgili okurlarım, hepinize uzun bir bayram tatili sonrası selam ve saygılarımı göndererek yeni haftaya yeni yazımla girmek istiyorum. Efendim aynı başlıkta okuduğunuz gibi bizim gümrükçülerin bazıları çayı demli sever. Bayılırlar demli çayı yudumlamaya. O demli çay kursaklarından akar gider. Keyiflerine diyecek yoktur o anlarda. Çay demli, cepler doludur. Ama günün birinde duvara toslayacaklarını hiç düşünmezler.
İşte yeni haftanın yeni yazısı da böyle bir şey. Çayı demli içerken duvara toslayanların hikayesi.
Sri Lanka – Mersin – İran – Gürbulak- Rize Kaçak Çay Hattının hikayesi.
Bakın gümrükte bazıları çayı neden demli seviyor sizlerde anlayın.
HERŞEY BİR DİLEKÇE İLE BAŞLAR..
Çay kaçakçılığında Ticaret Bakanlığı’nı ve ilgili birimlerini harekete geçiren soruşturma bakanlık makamına 29.09.2022 yılında yapılan ve kayda alınan şikâyet dilekçesi ile başlar.
Dilekçe sahibi dilekçesinde şunlara yer verir: (Resmi Belgelerden)
-Sri Lanka’dan gemilerle Türkiye’ye gelen çayların, Mersin Limanı’ndan İran’a transit olarak sevk edilerek evrakları da değiştirilmek suretiyle ihtisas gümrüğü olan Rize'deki antrepolara tekrar gönderildiği,
-Rize Gümrük Müdürlüğü’nde, Türkiye'ye ithal edilen Sri Lanka menşeli çayların, tavan fiyat olarak ton başı 2.5 USD olarak vergilendirildiği, İran çayının ise, ton başı 1.5 USD olarak vergilendirildiği,
Rize Gümrük Müdürlüğü’nde çalışan Muayene Memuru S.A isimli şahsın bazı firmalar ile anlaşarak, bu çayın Sri Lanka çayı olduğunu bile bile İran menşeili olarak kabul ettiği, ithalat beyanında menşeini İran olarak kabul ederek ithalat işlemine izin verdiği, bu şekilde oluşan vergi kaybından dolayı devleti zarara uğrattığı, devletten kaçırdıkları vergi kaybını, ithalatçı firma T.. Gıda ile paylaşarak haksız kazanç elde ettiği, Rize Gümrük Müdürü’nün bu konuları bildiği halde, yetersiz kaldığından müdahale edemediği, adı geçen muayene memuru ve O….. Antrepoda memur olan Ş. isimli şahsın konteynerlerin tonajlarında oynama yaptığı, buradan doğan farkı firmalardan tahsil ederek aralarında paylaştıkları,
Şikâyet dilekçesinde yazılan iddialar gerçekten de ciddi ve araştırılması gereken iddialardır. Çünkü dilekçe sahibi dilekçesinde oldukça ilginç bilgilere yer vermektedir. İddiaları Ticaret Bakanlığı da ciddiye alıp hemen işlem başlatır. Soruşturma kapsamında çayı ithal eden firmanın ithalat belgeleri, bazı bankalardaki para transferleri incelemeye alınır. Yapılan incelemelerde firmanın defalarca Türkiye'ye çay soktuğu belirlenir. Soruşturmanın ikinci bölümünde ise şüpheli sıfatıyla adı kaçakçılık olayına karışmış gümrük ve antrepo görevlilerinin ifadelerine başvurulur.
Olayda aktif rolü olduğu iddia edilen Gümrük Muayene Memuru S.A'ya müfettişler 11 soru sorarlar. Bu sorulardan biri aynen soruşturma raporunda şöyle geçer:
Soru 2: Muayene Memuru olarak yaptığınız görev dolayısıyla 2022 yılında Sri Lanka menşeli çay ithal edebilmek için uygulanacak gümrük vergisi oranın %7, İran İslam Cumhuriyeti için uygulanacak oranın, bu oranın %85’i olan %5,95, gümrük vergisi oranları ile birlikte Sri Lanka menşeli çay ithalatı için 3.427 $/ton (İran için 2.913 $/ton) ek mali yükümlülük uygulanacağını, dolayısıyla çay ithalatı sırasında eşyanın farklı menşe ile beyan edilmesi, kıymetinin eksik beyan edilmesi ya da miktar olarak eksik beyan edilmesinin vergi kaybına sebep olacağını biliyor musunuz?
Cevap 2: Evet, bu vergi oranları ve ton başına uygulanan ek mali yükümlülüğü biliyorum. Belirtilen eksikliklerin vergi kaybına sebep olacağını biliyorum.
Soru 3: 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 19’uncu maddesi kapsamında kaçakçılığı önleme, izleme ve araştırmakla görevli olduğunuzun ve bu Kanun hükümlerine muhalefet teşkil edecek davranışınızın aynı Kanun 4’üncü maddesi kapsamında nitelikli haller arasında sayıldığı ve bu Kanunda sayılan suçları işlenmesine kasten göz yummanız halinde işlenen suçun müşterek faili sayılacağınızın bilincinde misiniz?
Cevap 3: Evet.
Soru 9: İhbar konusu firmanın kullandığı O..... Antrepodaki geriye dönük kamera kayıtlarının silinmesi konusunda bilginiz nedir?
Cevap 9: Araştırdığım kadarıyla antrepodaki kamera kayıtlarının silinmesi, Rize’deki bilgisayar firmasının teknik bilgisizliğinden dolayı kameraları, teknik olarak uygun olmayan farklı markalı kayıt cihazına bağlanmasından dolayı kayıtlanmış silinmiş, konu hakkında bildiklerim bu kadardır.
Devam edelim sevgili okur. İçimiz sızlayarak. Yazı uzun olacağı için diğer gümrük görevlileri Ş.E.U, S.E, N.B, İ.T, O.K.S, Kısım Amiri K.K'nin ifadeleri masamda olduğu halde yazmayacağım. Ha ne diyorlar derseniz. Kısaca özetleyeyim.
Bilmiyorum, yapmadım, ilgili firmadan hiçbir menfaat sağlamadım vs vs vs vs vs...
Çay kaçakçılığı olayında ikinci ifadesine başvurulanlar ise çayı ithal eden firma sahipleri ve antrepo sahipleri olur. Örneğin O. Antrepo Mesul Müdürü kaçakçılık olayında soruşturmacıların elinde bir numaralı belge olacak kamera kayıtlarını bakın nasıl izah eder.
Soru 6: Antreponuzdaki kamera kayıtlarının silinmesinin sebebini açıklayınız.
Cevap 6: Bir defa daha böyle bir olay başımıza geldi. Kayıt cihazından ses gelmeye başladı. Sonrasında bilgisayarcıyı aradım. Bilgisayarcı uzaktan bağlanarak kontrol ettiğinde bana senin dört tane kayıt cihazın kayıt yapmıyor dedi. Ben de idareye gelerek konu hakkında bilgi verdim. Bana S...Bey’in ilgilendiğini ve dilekçe vermem gerektiğini söylediler. Sonrasında arızanın anakarttan kaynaklandığını söylediler. Harddisklerde kısa süreli kayıtlar olduğu için aynı kayıt cihazlarını kullanalım dedik. Bize, taktığımız yeni sistem kayıt cihazı harddikslerle uyumlu olmadığı için cihazları formatlayarak eski kayıtları sildiği söylendi. Kayıtların en az bir yıl saklanması gerektiğini biliyorum. Ama böyle bir arıza sonucunda kayıtların silineceği aklımıza gelmedi. Yeni kayıt cihazı eski kayıtları silip onların üzerine yazmaya başlamıştır.
Soru 7: Kamera kayıtlarının silinmesinin araçlarda bulunan fazla eşyanın gizlenmesine yönelik olup olmadığını açıklayınız.
Cevap 7: Kayıtların silinmesi eşyanın fazla olmasıyla bir ilgisi yoktur. Eşyada fazlalık olması halinde antrepo memuru zaten tutanak tutup uyuşmazlık giriyor.
Soru 8: Kamera kayıtlarının silinmesinin ihbarda ismi geçen şahıslardan antrepo memuru Ş.E.U'nun başka bir idareye tayininin çıkması, S.A'nın idari kadroya atanmasından sonra gerçekleşmesi tesadüf müdür? Kendilerinin sizden böyle bir talebi oldu mu?
Cevap 8: Bu olay tamamen bir tesadüftür. Benim bahtsızlığım diyebilirim. Geçmişimizde herhangi bir sorun olmadığı için silecek bir durumumuzda yoktur. Adı geçenlerin bizden böyle bir talebi de olmamıştır.
Ya Allah'ın işine bakın. Tesadüfe bakın. Tesadüfün böylesine bakın...
Oyyyy oy...Devam edelim....
Gürbulak Gümrüğü'nde görevlilerin verdiği ifadelerde yukarıdaki demli çay seven arkadaşlarının verdiği ifadeden farklı değildir. Müfettişler A.Ç, B.Y, E.Ö, F.T, İ.T, M.Y.B ve A.Y ifadelerinde çay tırlarının önce X-Ray’e sevk edildiğini, akabinde hangara gelen çay tırlarının arka kapakları açılarak muayenesinin yapıldığını, idarede oluşan iş yoğunluğundan dolayı kırmızı hat muayenesinin kime denk gelirse o kişi tarafından yapıldığını, tutanağı ise bazen muayene eden kişiden başkasının imzalayabildiğini, araçların çok sayıda kap ihtiva ettiği için indirip sayılmadığını, eşyanın beyana uygun olduğunu tespit ettikten sonra muayene işleminin tamamlandığını, Rize Gümrük Müdürlüğü’nden varış anlamında olumsuz bir geri bildirim yapılmadığı için bir sorun olmadığını düşündüklerini, ayrıca araçların yük miktarını kontrol etmek için doldur-boşalt yapma gibi bir imkânları olmadığını ve ekipmanlarının yeterli olmadığını, kendilerinin araçların Rize’de antrepoya alınırken tam tespitinin yapılacağını veya dolu-boş tartım yapılacağını düşündüklerini beyan eder.
Yine Gürbulak'ta kaçakçılık olaylarını önlemekle görevli Gürbulak Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlüğünde Muhafaza Memuru olarak görev yapan A.A, B.F, C.T, F.İ, G.A, H.İ, H.Y, H.P, H.A, İ.T, İ.Y, K.B.K, M.A.S, M.Ç, M.S, S.G,, S.İ,U.Ö, F.Ç, D.Ö, Kısım Amiri A.Ö ifadelerinde;
X-Ray cihazında bir yoğunluk farkı tespit edilerek işaretleme yapılmışsa işaretin olduğu bölgede yer alan eşyaları indirip narkotik açıdan ve beyan dışı eşya olup olmadığı yönünden kontrol ettiklerini, herhangi bir yoğunluk farkı mevcut değilse eşyanın sadece beyana uygun olup olmadığına bakarak numune aldıklarını, Kaçakçılık personeli olarak eşyaya kap kilo yönünden bakmadıklarını, önceliklerinin eşyanın cinsi ve narkotik kontrolleri olduğunu, kontroller sonucunda herhangi bir uyumsuzluk görmezlerse araçlara ATS cihazı taktıklarını ve riskli eşya sevkiyat yazısını görmeden araçların varış gümrüğüne sevkine izin vermediklerini, triptik ve kantar fişi kontrollerini ise sadece plaka yönünden yaptıklarını, araçların çıkıştaki boş ağırlıklarının tespitinin yapılabildiği sisteme giriş yetkileri olmadığı için kontrol sağlayamadıklarını, Gürbulak Gümrük Sahasından giriş yapan araçların çoğunlukla cezasını ödemek suretiyle muafiyet fazlası mazot getirdiklerini ve yük kontrolünde bu miktarlarında hesaba dahil edilmesi gerektiğini söylerler.
SONUCA GELECEK OLURSAK;
Müfettişleri her yönüyle titizlikle hazırladıkları onlarca sayfa raporun sonuç bölümüne ise aynen şunlar yazılır:
İ'ye ait 29.09.2022 tarihli dilekçede yer verilen iddialar ve bu kapsamda Bakanlığımız farklı birimleri tarafından alınan Onaylar konusu hususların tüm yönleriyle incelenmesi ve soruşturulması çerçevesinde T….. Gıda Kuruyemiş Ltd. Şti. adına tescilli beyannamelerle gerçekleştirilen ithalat işlemlerine yönelik olarak yapılan inceleme ve soruşturmalar neticesinde;
T….. Gıda Kuruyemiş Ltd. Şti. unvanlı firmanın ithalat bedeli transfer işlemlerini gerçekleştirdiği bankalar ile yapılan yazışmalarda, bankaya sunulan proforma faturalarda yer verilen göndericilerin tamamının Sri Lanka'da yerleşik göndericiler olduğu ve bu belgeler üzerinde eşya menşeinin Sri Lanka olduğunun açıkça belirtildiği, ithalat bedelinin doğrudan Sri Lanka'ya transfer edildiği, dolayısıyla söz konusu firmanın İran menşeli olarak ithal ettiği siyah çay cinsi eşyanın aslında Sri Lanka menşeli çaylar olduğu,
SAVCILIK KAMERALAR İÇİN NE DİYECEK...?
Ayrıca ihbar konusu firmanın eşyalarının konulduğu O….. A Tipi Genel Antreponun yetkilileri tarafından 2022 yılı Kasım ayı sonu (Şikayet dilekçesinde ismi geçen antrepo memurunun başka bir idareye tayininin çıktığı ve muayene memuruna müdür yardımcılığı vekaleti verildiği tarihten sonra) itibariyle kameralarının bakım ve onarım işlerini yapan firma tarafından kamera kayıt cihazına takılı bulunan 4 adet hard diskin bozuk olduğunun tespit edildiği belirtilerek kamera kayıt cihazında arıza olduğu ve kayıtların eksik olduğundan bahisle idareye dilekçe verdiği, yapılan işlemler neticesinde kayıt cihazlarında mevcut bulunması gereken geriye dönük kamera kayıtlarının silindiği, ileride de detaylarıyla ortaya konulacağı şekilde antrepodaki işlemler sırasında birçok usulsüz işlemin mevcudiyeti göz önüne alındığında kamera kayıtlarının kasıtlı olarak silindiğinden şüphe duyulmakla birlikte konunun teknik bir konu olması nedeniyle olayın bu yönüyle ilgili olarak bir değerlendirme yapılamadığı, gerekmesi halinde konunun, soruşturmanın ileriki aşamalarında ortaya çıkacak yeni deliller ışığında Savcılık Makamınca değerlendirilmesinin uygun olacağı,
SAVCILIK İŞLEM YAPMALI
T….. Gıda Kuruyemiş Ltd. Şti. adına Rize Gümrük Müdürlüğü’nde tescil edilen beyannameler temin edilmiş olup, ilk incelemelerde müşavir yardımcısının beyanına göre beyannamelerin tamamına eklenen kantar fişlerinin beyannameler ekinde olmadığı anlaşılmış olup, suça iştirak ettiği değerlendirilen personel dışında kalan diğer memurlarla yapılan görüşmelerde beyannameler incelenmek üzere talep edildiğinde, bir hafta sonu söz konusu beyannamelerin o tarihte müdür yardımcılığına vekalet eden ve bu beyannamelerin muayene işlemlerini gerçekleştiren muayene memuru S.A tarafından konuyla ilgisi olmayan başka bir müşavir yardımcısı ile birlikte arşivden alınarak orijinal kantar tikelerinin tamamının beyanname ekleri arasından çıkarıldığı, bunun yerine birkaç beyanname ekine orijinal kantar fişlerinden farklı şekil ve yazı karakterine haiz belgelerin konulduğu (veya önceden mevcut ise bunların olduğu gibi bırakıldığı) görülmüş olup, gerek antrepo kayıtlarının silinmesi gerekse de beyannameler ekinde bulunan kantar fişlerinin bulundukları yerden çıkartılması konusunda ilgililerin sorumluluklarının Türk Ceza Kanunun 281’inci maddesi kapsamında Savcılık makamınca değerlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
ŞÜPHELİ İŞLEMLER GÖRÜLMEKTEDİR
Yine bankalar ile yapılan yazışmalarda, bankaya sunulan proforma faturalarda eşyanın kıymetiyle ilgili çelişkili bilgilerin yer aldığı, ilk proforma faturalar 1,9608 USD-2,16 USD kg birim kıymetiyle düzenlenirken, dünyada gıda fiyatlarının yükseldiği 2021-2022 yılında 1,1 USD kg birim kıymet ile düzenlenen proforma faturaların da mevcut bulunduğu, sonradan düşük kıymetle düzenlenen proforma faturaların doğruluğu konusunda tereddütler bulunduğu, firma tarafından yapılan ithalatların tamamında menşe ülke olarak İran’ın beyan edildiği, Sri Lanka menşeli olarak herhangi bir ithalat işlemi olmadığı gibi İran menşeli olarak yapılan çay ithalatları kapsamında Rize Gümrük Müdürlüğüne yapılan beyanlarının 1,1-1,2 USD kg birim kıymeti hiçbir zaman geçmediğinin tespit edildiği, öte yandan aynı dönemde Sri Lanka menşeli beyan etmekle birlikte bazı firmalar siyah çay cinsi eşyayı 2.5 USD kg birim kıymetle beyan ederken; bazı firmaların eşya kıymetini yüzde yüze varan oranlarda düşük beyan ederek 1,1-1,2 USD kg birim kıymetle ithal etmeye devam ettiğinin görüldüğü;
Müfettişlerin hazırladıkları soruşturma raporunda yukarıda açıklanan sebeplerden dolayı T….. Gıda Kuruyemiş Ltd. Şti. yetkilisi F.B. hakkında 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/2 ve 4/2 maddeleri ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun evrakta sahtecilik hükümlerini düzenleyen 204 -207. Maddeleri kapsamında takibatta bulunulması;
Rize Gümrük Müdürlüğü’nde görevli gümrük müdür yardımcısı vekili S.A., v.h.k.i. görevlisi Ş.E.U., muayene memuru S.E., muayene memuru N.B. haklarında işlemlerini takip etmiş oldukları beyannameler itibariyle 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/2 4/2 ve 4/6 maddeleri kapsamında takibatta bulunulması;
O…..Antrepo Mesul Müdürü C.C. hakkında da 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/2 ve 4/2 maddeleri kapsamında takibatta bulunulması;
B……… Gümrük Müşavirliği Ltd. Şti. ortak ve çalışanları gümrük müşaviri S.S., Gümrük Müşavir Yardımcısı S.B. hakkında da 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/2 ve 4/2 maddeleri kapsamında takibatta bulunulması müfettişlerin 17.01.2024 tarihli soruşturma raporunda talep edilmiştir.
İşte sevgili okur demli çayı böyle içiyor bazıları.
Sizlere ülkemizde sıkça rastlanan çay kaçakçılığından sadece birisini fazla teknik ve detaylara girmeden anlatmaya çalıştım. Ha diyeceksiniz ‘bu elinizdeki son bilgiler, ihbarlar mı?’ Maalesef ...! Ne diyeyim. Haram yemek, haramdan elde ettiği parayı çoluğuna çocuğuna yedirebilmek nasıl bir şey anlamış değilim.
Çok önemli yazılarla tekrardan çok yakın sürede karşınızda olacağım.