Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü’nün İZBETON ve Büyükşehir Belediyesi yetkilileri ile ilgili suç duyurusunda bulunduğu kentsel dönüşüm tartışmaları Sayıştay’ın İZBETON raporunda da yer aldı.

Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Tic. ve San. A.Ş.’ye dair (İZBETON) raporunu da açıkladı.

Raporda açıklanan bulgulardan ilki olarak şirketin yabancı kaynaklarının öz kaynakları geçmesi sebebiyle finansal giderlere tabi olduğu belirtildi. Raporda, “Şirket tarafından yabancı kaynak öz sermaye dengesini sağlanarak kullanmış olduğu yabancı kaynaklara ait giderleri finansal gider kısıtlaması uygulamasına tabi olmadan tamamının giderleştirilmesinin sağlanması gerekmektedir” ifadeleri kullanıldı.

MİLYARLIK DÖNÜŞÜMDE YÖNETİM KURULUNUN İMZASI YOK
Raporda, şirketin mali yapısını etkileyecek düzeyde olan faaliyetlerinde yönetim kurulu kararı gerekirken, yönetim kurulu kararı alınmadan genel müdür tarafından direkt imzalanmasına dikkat çekildi. Muammen bedeli 1.254.881.263,74 TL olan 4 adet kentsel dönüşüm yapım işinin genel müdür imzasıyla yürürlüğe konulduğu raporda belirtildi. Raporda, “Şirketin herhangi bir yetki devri olmaksızın yönetim kurulu kararına dayanılmadan genel müdür imzasıyla sözleşmede taraf olarak yükümlülüğe girmemesi gerekmekte olup yapılacak yetki devrine ilişkin düzenlemelerle yönetim kurulu kararı alınmadan genel müdür tarafından imzalanan sözleşmelerle taraf olabilecektir” ifadeleri kullanıldı.

KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANLARINDA ‘İHALE’ VURGUSU
Uzundere Mahallesi 3.Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Örnekköy 3.4 Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Aktepe Emrez 1. Etap Kentsel Dönüşüm Alanı yapım işlerine ilişkin olarak Sayıştay, bu yapım işlerinin ilgili kanunlara göre üçüncü şahıslara mevzuata aykırı olarak ihalesiz devrettiğine ilişkin raporda not düştü. Sayıştay, bu alanların protokol imzalanarak üçüncü şahıslara verilmesinin mümkün olmadığının altını çizdi.

‘BAKANLIKTAN ONAY ALINMALI’

Sayıştay raporunda, “Şirket Tarafından Belediye Mevzuatı Hükümlerine Uyulmadan Borçlanılması” başlıklı bölümde ise, “5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Diğer hükümler” başlıklı 28’inci maddesinde, Belediye Kanunu ve diğer ilgili kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanacağı ifade edilmiş olup 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinin, büyükşehir belediyeleri içinde uygulanması gerekmektedir. 1 Ocak-31 Aralık 2021 tarihleri arasında Şirketin brüt hasılatı 125.929.724,55 TL olup bu tutar 2021 yılı yeniden değerleme oranı olan %36,20 ile çarpıldığında 171.516.284,84 TL olmaktadır. Yapılan borçlanma toplamda 74.550.000,00 TL olarak Şirketin brüt hasılatının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan tutarın %10’unu geçmektedir. Bu sebeple yapılan yüzde onu geçmeyen iç borçlanmada büyükşehir belediye meclisinin kararı alınması; yüzde onu geçen iç borçlanma için ise büyükşehir belediye meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayının alınması gerekmektedir. Oysa Şirket tarafından alınan yönetim kurulu kararlarıyla 15.02.2022 tarihinde İzenerji AŞ’den 8.500.000,00 TL, 01.03.2022 tarihinde İzdeniz AŞ’den 3.950.000,00 TL, 30.05.2022 tarihinde İzmir Metro İşletmeciliği Taşımacılık AŞ’den 37.500.000,00 TL, 19.09.2022 tarihinde İzenerji AŞ’den 1.600.000,00 TL, 28.09.2022 tarihinde Egeşehir Yapı Planlama Müşavirlik ve Teknoloji AŞ’den 10.000.000,00 TL, 19.10.2022 tarihinde İzdeniz AŞ’den 13.000.000,00 TL borçlanmaya gidilmiştir. Sonuç olarak, İzmir Büyükşehir Belediyesinin %98,79 ortağı olduğu Şirketin borçlanmalarında 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinde belirtilen usullerin uygulanması gerekmektedir” denildi.

BUCA METROSU İHALESİ: ADLİ SÜREÇ İŞLETİLMELİ!
Raporda Buca Metrosu’nun kentte tartışmalara neden olan ihale süreci de yer aldı. Büyükşehir ihaleye giren firmalardan en düşük teklif veren firmaya değil en düşük teklif veren 2. firmaya vermişti.

Olay mahkemeye taşınırken Sayıştay raporunda geniş yer ayırdığı bölümde konuya ilişkin, ‘’Tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde, komisyon tarafından ortaya konulan seçimler ve dokümana aykırı uygulamalar nedeniyle, benzer risk unsurunu içeren iki tekliften birinin diğerine tercih edilmesi sonucu ihale konusu yapım işinin 528.547.504,36 TL daha yüksek bedelle yaptırılmak üzere sözleşmeye bağlandığı anlaşılmaktadır. Sonuç itibarıyla, İzmir Hafif Raylı Sistemi 5. Aşama Üçyol – Buca Hattı Yapım İşi ihalesinde tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde Banka’nın geçerli satınalma politika ve kurallarına riayet edilmediği, ihale sürecinde yapılan değerlendirmelerin uluslararası kabul gören saydamlık, eşit muamele, öngörülebilirlik, belirlilik ve güvenilirlik ilkelerine uygun yürütülmediği, dolayısıyla bu süreçte görev alan kamu görevlilerinin görevlerini gereği gibi yürütmedikleri kanaatine varıldığından dolayı ilgililer hakkında gerekli idari ve adli sürecin işletilmesi gerektiği değerlendirilmektedir’’ denildi.