ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2020 yılı Faaliyet Raporu dün İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde oylanarak kabul edildi. Rapora göre ESHOT Genel Müdürlüğü ağır pandemi koşullarına rağmen 2020’de gider bütçesinin yaklaşık yarısını yeni otobüs alımına ayırarak tek seferde en büyük otobüs alımına imza atan belediye kuruluşu oldu.

ESHOT Genel Müdürlüğü’nün İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde görüşülerek onaylanan 2020 Faaliyet Raporu’na göre kurumun 2020-2024 dönemini kapsayan Stratejik Plan’da belirlenen hedeflere yönelik çalışmalar yapıldı. Rapor hakkında değerlendirmeler yapan CHP Meclis Grubu Sözcüsü Nilay Kökkılınç, “İzmir’de tüm toplu ulaşım hizmetlerinin yaklaşık yarısını karşılayan ESHOT, yurttaşlara eşit, erişilebilir, konforlu ve kaliteli hizmet sunuyor. Kurumun, 2020 Yılı Faaliyet Raporu’na bakıldığına, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yayınladığı tasarruf tedbirlerine uyulduğu, kamu kaynaklarının, mali saydamlık esaslarına uygun, etkili, verimli ve ekonomik kullanıldığı görülüyor” dedi.

Pandemiye rağmen yatırım
Mart 2019’dan bu yana devam eden koronavirüs salgınının, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sosyal ve ekonomik yaşamı olumsuz etkilediğini kaydeden Kökkılınç, şöyle devam etti: “Toplu ulaşımda, hem alınan tedbirler gereği hem de toplumsal endişe nedeniyle yüzde 80’lere varan oranlarda biniş kayıpları yaşandı. Gelinen noktada, toplu ulaşım araçlarını kullananların oranı, pandemi öncesine göre halen yüzde 50 seviyelerinde. Bu şartlar, ESHOT açısından da son derece önemli gelir kaybı yarattı. Ancak tüm bu olumsuz koşullara rağmen, kurumun, hizmet kalitesini artırma yolunda yatırımlarına devam ettiğini, bütçesinin önemli bir kısmını yeni otobüs alımlarına ayırdığını görüyoruz.”

Tek seferde 364 otobüs alındı
Bu kapsamda çevreci, konforlu, engelli binişine uygun ve teknolojik donanımlarıyla ön plana çıkan 32 adet solo ve 10 adet körüklü otobüs ile 10 midibüs olmak üzere toplam 52 aracın, Devlet Malzeme Ofisi’nden (DMO) alındığını belirten Kökkılınç, “Ardından da 2020’de tek seferdeki en büyük otobüs alımına imza atıldı. Düzenlenen ihale ve sonrasında yapılan yüzde 20 iş artışı ile toplamda 204 solo ve 160 körüklü otobüs, tek kalemde, üstelik de son derece uygun fiyat, ödeme koşulları ve satış sonrası hizmet paketiyle satın alındı” diye konuştu.

Bunu yapan başka belediye yok
İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğü’nün, “Türkiye’de ilk kez” engelli vatandaşların kullanımına özel olarak üretilen dört adet otobüsü de filosuna dahil ettiğine dikkat çeken Kökkılınç, sözlerini şöyle tamamladı: “Aralık 2015’te alınan 15 solo otobüs ve yine 2020’de İZULAŞ filosuna dahil edilen 16 solo otobüs de dikkate alındığında, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, son 15 ayda toplam 451 yeni otobüsü vatandaşlarımızın hizmetine sunduğunu görüyoruz. Türkiye’de bunu yapabilen ikinci bir belediye yok. Böylece Başkan Tunç Soyer’in, 2020-2024 Stratejik Planı’na da işlediği ‘500 yeni otobüs’ hedefinin 451’i, ilk iki yılda gerçekleşmiş oldu.”

Zarara rağmen en iyi şekilde hizmet
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer de yaptığı değerlendirmede “Pandemi döneminde, toplu ulaşımda sağlık güvenliğini azami ölçüde sağlamak için otobüs filomuzu gençleştirme, yurttaşlarımıza daha güvenli ve konforlu toplu ulaşım imkânı sunma yolunda çok önemli adımlar attık. Pandemi yasaklarının başladığı 18 Mart 2020 tarihinde,1315 otobüsle; günlük toplam 1 milyon 800 bin biniş vardı.  Bugün 1338 aracımız hizmet veriyor; ancak günlük biniş sayımız ise ortalama 800 binlerde. Yani daha az yolcuya, daha fazla otobüsle hizmet veriyoruz. Tüm bu krizlere rağmen sefer sayılarını azaltmaya gitmedik. Maliyet artışlarına ve zarar etmemize rağmen, en iyi şekilde hizmet vermeye devam ettik” diye konuştu.

2020’de öne çıkan faaliyetler
Kabul edilen 2020 yılı ESHOT Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu’na göre ESHOT’un Gider Bütçesi 1.337.748.998 TL, gerçekleşme oranı yüzde 90,8, Gelir Bütçesi 1.058.206.864 TL,  gerçekleşme oranı yüzde ise 101,53 oldu.
ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2020 yılındaki faaliyetlerden öne çıkanlar şöyle:

Halk Taşıt uygulaması
Türkiye’de ilk ve tek olan uygulama kapsamında, haftanın her günü 05.00-07.00 ve 19.00-20.00 saatleri arasında toplu ulaşım hizmeti yüzde 50 indirimli veriliyor. Böylece tam biniş yapan her yolcuya ayda yaklaşık 134 TL’lik katkı sağlanıyor. Öğrencilerin aylık tasarruf rakamı ise 50 TL’yi buluyor. Uygulama, 31 Mart 2019’da başladı. O tarihten bu yana 77 milyon biniş, Halk Taşıt Uygulaması kapsamında yapıldı. Vatandaşlara sağlanan tasarruf katkısı toplam tutarı 70 milyon TL’yi geçti.   

Öğrenciye aylık 106 TL katkı
Öğrencilere, Kasım 2019’da indirim yapıldı. 1.80 TL’ye değil, 1.64 TL’ye; üstelik de 120 dakika boyunca aktarma ücreti ödemeden seyahat ediyorlar. Aynı şekilde, 60 yaş grubu vatandaşlar ve öğretmenler de 120 dakika boyunca aktarma ücreti ödemeden tüm toplu ulaşım araçlarından yararlanabiliyor. 2020 yılında her bir öğrenciye aylık sağlanan fayda, yaklaşık 106 TL’ oldu.

Çocuk İzmirim Kart
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden sosyal yardım alan ailelerin, 0-5 yaş arası çocukları ile birlikte kullanabileceği “Çocuk Kart Uygulaması” 1 Ağustos 2019’da hayata geçirildi. Çocukların, aileleriyle birlikte daha fazla sosyalleşmesini hedefleyen proje doğrultusunda, 2020 yılında kullanılan aktif Çocuk İzmirim Kart sayısı 990’a ulaştı.

Beş yeni İzmirim Kart merkezi ve mobil hizmet aracı
Daha önce Konak’ta bir merkez ve bir şube ile hizmet veren İzmirim Kart başvuru merkezlerinin sayısı 7’ye çıkarıldı. Bostanlı Vapur İskelesi, Fahrettin Altay Aktarma Merkezi, Bornova Metro İstasyonu, Hilal Aktarma Merkezi ve Üçyol Metro İstasyonu’nda açılan ünitelerde; engelli, gazi, gazi yakını, şehit yakını, 65 yaş, 60 yaş, öğrenci ve öğretmen kart işlemleri yapılıyor. Ayrıca, önceden duyurulacak program dahilinde çevre ilçelere hizmet vermesi planlanan İzmirim Kart Mobil Başvuru Ünitesi de 12 Nisan’dan itibaren hizmete başladı.

İZTAŞIT (Bireysel Taşımacılığın Toplu Ulaşım Sistemine Entegrasyonu Projesi)
Çevre ilçelerde yer alan bireysel taşımacıların, kenti içi toplu ulaşım sistemine entegrasyonu projesi kapsamında, pilot bölge olarak seçilen Seferihisar’da hayata geçirildi. Bireysel toplu taşımacılık kooperatifleri tek çatı altında toplandı, İZTAŞIT adıyla ESHOT denetimli olarak hizmet vermeye başladı. Uygulama sayesinde ESHOT’un hizmet veremediği kırsal bölgeler de toplu ulaşım ağına dahil edildi. Bu bölgelerde yaşayan 60 ve 65 yaş grubu vatandaşlar, engelliler, öğrenciler ve öğretmenler; ücretsiz ve indirimli toplu ulaşım haklarını kullanmaya başladı. Minibüslerin kalkmasıyla; toplu ulaşımda nakit dönemi sona erdi; İzmirim Kart kullanımı başladı. Yeni otobüsler sayesinde yolculuk konforu ve güvenliği arttı. Minibüslerin kuralsız dur-kalkları da sona erdi ve genel trafik güvenliğine katkı sağlandı. Projenin, diğer çevre ilçelerde de hayata geçirilmesi planlanmakta; bu doğrultuda bireysel taşımacılık kooperatifleri ile görüşmeler devam ediyor.

Avantajlı otobüs alımı  
2019’un son ayında ve 2020 yılında, pandemi sürecinin getirdiği tüm olumsuz şartlara rağmen, son derece uygun fiyat ve ödeme koşullarıyla yeni otobüs alımları yapıldı. 2020 yılı içinde ülke genelinde tek seferde yapılan en büyük otobüs alımına İzmir Büyükşehir Belediyesi imza attı.
Yalnızca engelli vatandaşların kullanımı için yapılan, aynı anda tekerlekli sandalyeli 7 yolcu taşıyabilen, toplam 14 yolcu kapasiteli 4 adet engelli otobüsünün alımıyla Türkiye’de bir ilke imza atıldı. Aralık 2019’dan itibaren ESHOT’un aldığı toplam otobüs sayısı; 435 (236 solo, 170 körüklü, 25 midibüs, 4 engelli) oldu. Haziran 2020’de, İZULAŞ filosuna katılmak üzere alınan 16 solo otobüs de dahil edildiğinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Başkan Tunç Soyer döneminde toplam 451 otobüsün alımına imza atmış oldu. ESHOT filosuna dahil edilen 435 yeni otobüsün toplam maliyeti yaklaşık 635 milyon TL oldu. Borç, vade farkı olmaksızın, 60 ayda (5 yıl) eşit taksitlerle ödenecek. Firmayla yapılan anlaşmaya, beş yıl boyunca ücretsiz servis hizmeti de dahil edildi. Bugün 435 otobüs DMO’dan alınacak olsaydı bu rakam 745 milyon TL’yi geçecekti. Üstelik bu rakamın peşin ödenmesi gerekecekti. Bunu ödeyebilmek için tek seferde sağlanması gereken banka kredilerinin faizi de düşünüldüğünde, ESHOT Genel Müdürlüğü’nün, kamu adına yaptığı alımın kârlılığı çok daha iyi anlaşılmaktadır. Haziran 2020’de İZULAŞ filosuna dahil edilen 16 yeni otobüsle birlikte son iki yılda İzmir için yapılan 451 otobüslük yatırımın toplam maliyeti ise yaklaşık 647 milyon TL oldu. 2020-2024 dönemini kapsayan Stratejik Plan’da, 500 yeni otobüsün alımı öngörülüyordu.

Otobüs filosu gençleşti
Başkan Soyer göreve geldiğinde, filo yaş ortalaması 12,6 idi. Yeni alınan araçlarla bu rakam 6.2’ye geriledi.

ESHOT kendi elektriğini üretiyor
ESHOT, tüm tesislerinde yılda 6 milyon 950 bin kilovat/saat’lik elektrik enerjisi tüketiyor. 2020’de bunun 1 milyon 677 bin kilovat/saati (yüzde 24.1),  Gediz Garajı çatılarına kurulan GES tarafından üretildi. Böylece 2020’de 920 bin TL’lik tasarruf sağlandı. Salımı engellenen karbondioksit miktarı 2 bin 155 ton oldu. Tüm bu zehirli salımı “yalnızca bir günde” filtreleyebilmek için gereken ağaç sayısının 54 bin 113 olduğu dikkate alındığında, GES’in önemi çok daha iyi anlaşılacaktır. Projeleri hazırlanan Gediz 2. Etap, Buca Adatepe ve Karşıyaka Ataşehir GES’lerinin de devreye girmesiyle birlikte yılda 4 milyon 260 bin kilovat/saat elektrik enerjisi üretilecek. Böylece ihtiyaç duyulan yıllık enerjinin yüzde 62’si güneşten sağlanacak.

Güneş enerjili duraklar
Kent genelinde 65 adet otobüs durağı, GES kurularak aydınlatılmaya başlandı. Bu sayının 255’e çıkarılmasına yönelik çalışmalar devam ediyor.

60 milyon TL reklam geliri
Otobüslerin, durakların ve aktarma merkezlerinin, beş yıllığına reklam amaçlı kullanım hakkı ihalesi yapıldı. Kazanan firma, 4 bin 998 otobüs durağı ve 900 otobüsün reklam amaçlı kullanım hakkı karşılığında, ESHOT’a 60 milyon lira ödeyecek. Şirket ayrıca, otobüs içlerinde, duraklarda ve aktarma merkezlerinde toplam 1820 adet sesli ve görüntülü dijital bilgi platformu ile yolcu bilgilendirme sistemi kuracak. Bu, İzmir Büyükşehir Belediyesi yönetiminin ‘akıllı şehir’ vizyonuna da katkı sunacak. Sistemler, sözleşme bitiminde ESHOT Genel Müdürlüğü’ne devredilecek.

Sağlık çalışanlarına ücretsiz hizmet ve özel servis desteği
Mart 2020’den bu yana, sağlık çalışanlarına, eczacılara ve eczane çalışanlarına ücretsiz toplu ulaşım hizmeti veriliyor. Bunun dışında, hastanelerin bulunduğu güzergâhlarda, yalnızca sağlık çalışanlarına ücretsiz taşıyan özel servis otobüsleri hizmete alındı. Bu araçlar, İzmir İl Sağlık Müdürlüğü ve İzmir Tabip Odası’ndan alınan bilgiler doğrultusunda, hastanelerin mesai başlangıç ve bitiş saatleri doğrultusunda çalışıyor. Çiğli, Karşıyaka, Bornova, Buca, Konak, Gaziemir, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe ilçelerini kapsayan 13 Özel Sağlık Personeli Servisi halen hizmete devam ediyor. Sağlıkçılara özel servis hizmeti, Türkiye’de yalnızca İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından veriliyor.

Virüssavar güvenli otobüs
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, ESHOT Genel Müdürlüğü filosuna kattığı otobüslerden biri, sahip olduğu sağlık güvenliği sistemleriyle öne çıkıyor. “Dünyada ilk kez” İzmir’de kullanıma alınan güvenli araçta; yolcu ateşini ölçen güvenlik sistemi, fotokataliz havalandırma sistemi ve dezenfektan püskürtme sistemi bulunuyor.

Ameliyathane hijyeni pilot uygulama
Toplu ulaşım araçlarında virüs ve bakterilerin yayılmasını önleyecek proje, deneme amaçlı olarak hayata geçirildi. Ameliyathanelerde kullanılan hepa filtreli ve UV ışınlı hava temizleme cihazları, yine “dünyada ilk kez” İzmir’de üç otobüse monte edildi. Pilot uygulamanın verimli olması halinde yaygınlaştırılması planlanıyor.

Ulaşımda ücretsiz internet
İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2015’te WizmirNET adıyla başlattığı ücretsiz ve kablosuz internet hizmetine ESHOT otobüslerini de dahil etti. Pilot uygulama, üniversite bağlantılı 10 hattaki toplam 60 araçta başladı. Bu otobüsleri kullanan yurttaşlar, mobil telefonlarından WizmirNET’e bağlanıp, istenen adımları takip ederek internet hizmetinden yararlanabiliyor. Bir kez bağlantı yapıldıktan sonra mobil telefonlar aynı araca diğer binişlerde otomatik olarak internete bağlanıyor. Uygulamadan; 2020’de 177 bin 788 yolcu; bu yıl ise 31 Mart itibariyle 52 bin 828 yolcu yararlandı.

Bisikletle her yere
Kent ulaşımında bisiklet kullanımının yaygınlaştırılabilmesi yolunda, otobüslere aynı anda iki bisiklet taşıyabilen aparatlar monte adildi. Yeni alınan solo otobüslerin tamamında, fabrika çıkışlı olarak bisiklet taşıma aparatları bulunuyor. Mevcutta 295 adet bisiklet taşıma aparatlı otobüs hizmet veriyor. Yeni alınan 204 solo otobüsün de hizmete girmesiyle birlikte, ikişer bisiklet taşınabilen aparat monte edilmiş otobüs sayısı 499 olacak.
Ayrıca yine bisikletli ulaşımı teşvik etmek adına, yoğun saatler (06.00-09.00 ve 16.00-20.00 saatleri) dışında otobüslere katlanabilir bisikletle binişe izin veriliyor.