EEGR (ekonomik etkili gümrük rejimleri) yani Antrepo, Dahilde İşleme (DIR), Gümrük Kontrolü Altında İşleme, Geçici İthalat, Hariçte İşleme ve Transit Rejimleri nelerdir?

Bir baktığımızda en önemli olarak antrepo, DIR, Transit rejimleri sorunlara yol açtığı açık ayan beyandır. DIR işlemleri temelde 2006/12 sayılı Ekonomi Bakanlığı varlığında hazırlanan daha sonra onlarca kere revize edilen bir tebliğ ile idare edilmeye çalışılmaktadır. 09 Temmuz 2018 tarihinden itibaren ülkemizde Ekonomi Bakanlığı ile Ticaret Gümrük Bakanlıkları tek çatı altında toplanmıştır. Tebliğ yürürlüğe girdiğinde ayrı bakanlıktı yetkiler uygulamalar farklıydı..

DAVULLA TOKMAK MİSALİ

Tabiri caizse davul gümrükte, tokmak Ekonomi Bakanlığı’ndaydı. İzini Gümrük vermekte Belgeyi Ekonomi Bakanlığı vermekte idi. Şimdi ikisi de tek bakanlık. Eski uygulama karmaşa nasıl oluyor da 3 yıldır çözülmemektedir. İzin ve belge sistemleri tek çatıdan değerlendirilmeli tek sistemden izlenmeli ikisinin de belgeleri aynı olmalıdır. İzin ve belgeler birleştirilmelidir. İzin ve belgeler tek bir yerden alınmalı, takipleri sistem üzerinden oradan yapılmalıdır.

Tebliğde izin verende verdiği izinden, yaptırımdan, cezadan, takibattan ve açık kalan evraklardan sorumluluğu bulunmalıdır. İzinler gümrük yönetmeliği üzerinden takip edilmelidir. Ucu açık tebliğler ile değil istatistiki verilere bakılacak olursa dâhilde işleme rejimi ile toplam ihracatımızın %30'a yakın bir rakamı düzeyinde ihracatımız devam etmekte doğrudan ihracatımız ile karşılaştırıldığında %70'lere yakın bir rakam ortaya çıkmaktadır.

VERGİ KAYBI RESMİ YOLDAN...

Avrupa birliğinde bu rakamlar % 7 civarındadır. Arada bu büyük farkın nedenleri sorgulanmalı, ilgili birimler belgeden menfaat uman ekonomiye katkı sağlamayan izinleri revize ve iptali yoluyla gerçek katkı sağlayan firma ve sektörlere destek olmalıdır. Belge ticareti yapanlar ve temsilci kullanımı kaldırılmalıdır. Tarım ürünlerinde eşdeğer eşya kullanımı kaldırılmalı ya da en aza indirilmelidir. Önceden ihracat yapanlara vergisiz ithalat izni belge izin ticaretinden başka bir değerlendirme değildir. Vergi kaybına resmi yoldan sebebiyet vermektedir. Ambalajlama, etiketleme, antrepoların içinde ya da YGM ve gümrük personeli denetiminde yapılanma raporlanmalı resimlenmelidir.

ÖTV'si yüksek ve ek mali yükümlülüğü bulunan ürünlere ayrıca dikkat edilmeli sadece çıkış anlarında değil elleçleme ve ambalaj diğer transit ve süreçlerde firma raporlanmalı ve sorumluluklar idare ile belgelendirilmeli ve değerlendirilmelidir. Bu belgeler sisteme girmelidir. Sadece beyan aşamasında gümrüğün sırtına yüklemeler yapılmamalıdır.

HİÇBİR ADIM ATILMAMASI İLGİNÇTİR

DIR belge ve izinleri Bölge Müdürlüklerinden verilmelidir. Ekonomi sistemi ve gümrük tek sistem kullanmalıdır. 2006 yılından beri yaşanan ikilik devam ettirilmemelidir. 2018 yılından buyana yeni yapılanmada hiçbir adım atılmayışı ilginçtir. Antrepo sistemine baktığımızda gümrük personeli ile idari denetim, özel sektör ve özel raporlama şirketleri ile Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri (YGM) eliyle yapılmaktadır. Bu ikili sistem sorunları beraberinde getirmektedir.

YGM'ler mevzuat tam olmasına rağmen Gürbulak'ta korkudan ya da başka sebeplerden faaliyet göstermemekte diğer uygun yerlerde faaliyet göstermektedirler. 2007-2015 yılı arası ilk deneme yapılmış. 2014 yılında içki etiketlemelerinde ve diğer uygulamalarda ortaya çıkan kaçakçılık olayları tespit edildiğinden YGM sistemi terkedilip gümrük personeli ile idari denetim yapılmaya çalışılmış; 2 - 3 yıl sonra tekrar eski sisteme YGM sistemine dönülmüştür.

Petrol antrepoları YGM sistemi neden kullanmamaktadır?

EPDK kayıtları gümrük ile neden paylaşılıp karşılaştırılmamaktadır?

LPG neden akaryakıt statüsünde değerlendirilmemektedir?

İhracat yapan ülkelerin akaryakıt verileri neden paylaşılmamaktadır?

Dâhili vergi verilerinde silme operasyonları ile yüzlerce firma yakalanmış.

Bu firmaların gerek gümrük, gerek EPDK uzantıları sorgulanmış mıdır?

Bu veriler çakıştırılmalıdır.

EN FAZLA 2 ANTREPO

YGM sisteminde bir YGM dört antrepoya bakabilmekte kendisi şifresi ve yetkisi olmadığı halde müşavir yardımcılarına şifresini kullandırmaktadır. Görüldüğü üzere en son İskenderun, Hatay Mersin antrepolarında halen eski tas eski hamam gibi çalışılmaktadır. Gürbulak antrepolarında bir fark yoktur tek fark Gürbulak'ta sorumlu gümrük memuru diğer yerlerde YGM.

Antrepo içlerinde elleçlemelerde EPDK, YGM ve gümrük personeli ortak işlem yapmalıdır. Gümrük memuru işlemi beyan gibi belge kontrolü ya da risk durumuna göre kırmızı hat kontrolü şekilde takip edilmelidir. Mesela içki etiketlemelerinde olduğu gibi YGM'lere iki antrepodan fazla sorumluluk verilmemelidir. Dört verilecekse ikisinde gümrük personeli işlemlere eşlik etmelidir ya da sistem onaylarını belge kontrolünden sonra memurlar eliyle yapılmalıdır. Tekli antrepo kontrol sistemleri YGM'lerde de gümrük personelinde de problemlere yol açmakta olduğu gözlemlenmektedir. En iyi sistem ikili dual sistem uygulamaktır.

TASFİYESİ ŞARTTIR!

Antrepo içine konulan ÖTV'si ve ek mali yükümlülüğe sahip vergisi yüksek eşyaların analiz ve önceden kontrol işlemlerinde beyanı verenin sorumlulukları yeniden değerlendirilmeli. YGM'nin ve Gümrük personelinin analiz numunelerini ortak alması ve takibi sağlanmalıdır. Tekstil ürünlerinin geçici depolama yerlerinden direk ithalatları durdurulmalıdır. Kayıt belgeleri ve diğer kontrol ve analizler antrepo içinde yapılmalıdır. Bir yıldan fazla bekleyen eşyalar antrepo işleticisinin talebi ve ilgili firmaya tebliği ile cevap alınamazsa tasfiyesi yapılmalıdır.

TAMPON BÖLGEYE DİKKAT

Transit rejimi uygulamaları 2013/5 sayılı genelge ile yapılan taşımalar antrepolar ve geçici depolamalar arası transitler düzene sokulmalı tek bir belge kullanılmalı sorumlular net olmalıdır. Belgeler dilekçe ile değil beyan ile olmalıdır. Elleçlenen eşyaya belli bir süre içinde rejim mecburiyeti konulmalı. Elleçlenen eşyaya diğer antrepoya transit izni verilmemelidir.

Doğu, Güneydoğu sınırlarımızda tampon bölgede aktarma işlemleri yasaklanmalıdır. Suriye, Ermenistan, kısmen Irak'ta savaş ya da olağanüstü durumlar nedeni ile risk oranı yüksek bölgelerdir. Vergisi yüksek ürünlerin transiti kontrol altına alınmalıdır.

Örneğin Türk tavuk ürünlerine Kuzey Irak'ta aşırı zorluk çıkarılmakta. Eşyalar Süleymaniye üzerinden zorluk yaşamadan Irak'a giriş yapmaktadır. Hatta vergisi yüksek ürünlerin transitinde ihracat ya da antrepo beyannamesi eşlik etmesi istenmelidir.

MISIR VE RUSYA ÖRNEĞİ

Mısırda ve Rusya da ithalatlarında ihraç ülkesinin beyannamesini görmeden ithalat işlemi yapılmamaktadır. Bizim ülkemizde de transit uygulamalarına antrepo ve ikinci ülke ihracat beyan eki mecburi tutulması zorunlu kalındığında eklenmelidir.

Tır karnesi ve NCTS mevzuatı kanunun içine islenmeli takibat konusunda cezaları yeniden yapılandırılmalıdır. Antrepo beyannamelerine ilgili taşıyıcılarının evrakları ve sorumlulukları da eklenmeli, kaçak eşya taşıyıcılarının bir daha işlem yapma izinleri askıya alınmalı ya da durdurulmalıdır.

Konteyner çıkışları limanlardan antrepolara ve sınırlara eşya içine elektronik takip sistemleri ile takip edilmeli. Bu sistemlerin kullanımları yaygınlaştırılmalı, araçtan ayrılmasını engellemek için eşyanın (mühürün) içinde olmalıdır. Çıkışta ortak açılıp kontrol edilip çıkarılmalıdır.

ATS'li araçlar sarı hattan ve ambar haricinde işlem yapması engellenmelidir. Kritik eşyaların transitinde memur refakati ve ATS aynı anda uygulanabilmelidir. Memur refakati izinlerine bölge müdürleri vermelidir. Ankara'ya yazılarak hangi memurun seçileceği değerlendirilmesi ilginç ve işleri takibi keyfi bir uygulamadır.